„[…] w ludzie drzemie wielki zasób niewyzyskanego talentu i poczucia słonecznej barwności.[…] Lud obserwuje kwiat, liść, anatomię rośliny, [...] a stylizuje wszystko w tysięcznych odmianach [...]. Między niezliczoną ilością stylizowanych kwiatów trudno napotkać dwa jednakowe.” – tak Władysława Hickel, opisywał malarstwo zalipiańskie, którego to stał się odkrywcą.

Zalipie to wieś pełna kwiatów. Kwiat bowiem to wynikający z tradycji regionu motyw malarstwa zalipiańskiego, sztuki przekazywanej z pokolenia na pokolenie. Ręcznie malowane wzory kwiatowe, złożone bukiety i wielokolorowe girlandy pokrywają wolną przestrzeń chat, budynków gospodarskich, sprzętów codziennego użytku, a nawet studni i płotów.

Zwyczaj zdobienia chat narodził się w Zalipiu pod koniec XIX wieku. Po części wynikał z powszechnej wówczas tradycji przyozdabiania wnętrz domów papierowymi wycinankami, kwiatami z bibułki i pająkami ze słomy. Pierwotnie zalipiańskie motywy kwiatowe były prostymi formami geometrycznymi, którymi zapełniano tzw. pecki, czyli bielone wapnem okopcone miejsca na ścianach wokół pieca. Z czasem przerodziły się w złożone ornamenty roślinne o dużych rozmiarach, którymi zaczęto pokrywać ściany wszystkich wnętrz, jak też chatę na zewnątrz. Wkrótce sztukę przeniesiono też na meble i pozostałe budynki w gospodarstwie. Wzory kwiatowe malowano zawsze pełnymi barwami bez stosowania pośrednich odcieni, dzięki czemu osiągano wyrazistość koloru. 

Tradycja malarstwa zalipiańskiego przetrwała dzięki Felicji Curyłowej, która  tworzyła i propagowała ludową sztukę regionu. Folklorystycznymi dekoracjami z Zalipia zdobione są obecnie elementy wystroju wnętrz, które można znaleźć w sklepie folkownia.pl.

„[…] znaczenie ma kolor [...] czerwony, dlatego [...] niedzielny kołpak jest czerwony, z czarnym denkiem; tak samo jak nasze bardziej uroczyste czapki futrzane muszą mieć kołpaki z czerwonego sukna […] strój świąteczny [...] to ciemny kaftan, bez fałd, obszyty czerwonym suknem, które wystaje trochę na brzegach […]” – Gottlieb Lork, opisując w XIX wieku stroje kaszubskie, zwracał uwagę na znaczenie kolorów w kulturze ludowej.

Na folklor kaszubski składa się rzemiosło, garncarstwo i plecionkarstwo będące dziedzinami sztuki użytkowej, malarstwo na szkle i rzeźbiarstwo w drewnie nawiązujące do tematyki religijnej. Jednak tym, co najbardziej wyróżnia kaszubską kulturę ludową jest hafciarstwo.

Początkowo wyszywano na tkaninach białych i na aksamicie nicią srebrną lub złotą. Później jednokolorowy haft kaszubski zastąpiono haftem siedmiokolorowym złożonym z czerwonego, czarnego, zielonego, żółtego i trzech odcieni niebieskiego. Każda z barw symbolizuje otaczający świat, nawiązując do życia codziennego. Wśród wyszywanych motywów najczęściej występowały roślinne: róże, tulipany, niezapominajki, margarity, chabry, bratki, stokrotki, lilie, koniczyny, liście. Pojawiały się też owoce, jak rodzime wiśnie czy egzotyczny granat, a także owady, głównie pszczoły i żuki. Całość uzupełniały wzory o cechach geometrycznych, rozeta, serce lub słońce.

Haftem zdobiono obrusy i serwety, ale też stroje zakładane w zależności od wykonywanej pracy i pory dnia. Oficjalnym, wspólnym dla wszystkich członków społeczności, kaszubskim strojem ludowym był ubiór świąteczny, który wyszedł z użytku w połowie XIX wieku.

Hafciarskie wzory kaszubskie zdobią dziś współczesną odzież, ale też sprzęty wystroju wnętrz, które dostępne są w sklepie folkownia.pl.

„[…]osiadli włościanie nazywali się i dotąd są nazywania Kurpiami. A nazwa ta pochodzi od obuwia zwanego kurpie, uplecionego z łyka lipowego, wiązowego lub z innego drzewa.” – opisując kulturę kurpiowską, Oskar Kolberg podkreślał jej silny związek z miejscową przyrodą i praktyczny wymiar wytwarzanych wyrobów.

     Puszczańskie życie społeczności kurpiowskiej znalazło odzwierciedlenie w niemal wszystkich elementach jej kultury ludowej. Przedmioty codziennego użytku jak i te o znamionach dzieł sztuki tworzono z tego, co dawała przyroda. Stąd też w folklorze kurpiowskim tradycja bursztyniarska, do dziś mocno kultywowana. Z wydobywanych z ziemi bursztynów wyrabiano biżuterię, dewocjonalia, guziki, fajki i tabakiery. W zwyczaju było, aby każda kobieta posiadała bursztynowe korale.

    Folklor kurpiowski to przede wszystkim strój szyty z materiałów samodzielnie wytwarzanych i barwionych, a dekorowany haftem i koronkami. Jedno-, czasami dwukolorowy haft wyróżniał się bogatą formą powstałą poprzez staranne łączenie wyszywanych krążków. 

     Kurpiowskie motywy dekoracyjne najpełniej oddawały wycinanki początkowo z białej, a później kolorowej bibułki. Wnętrza domów zdobiły papierowe firanki, wstążki, gwiazdy, kogutki, drzewka życia, sceny rodzajowe i typowe dla kurpiowskiej sztuki ludowej leluje. Jest to symetryczny wzór, z motywami zwierzęcymi w dolnej części, zaś w górnej z rozbudowaną roślinną kompozycją.

Elementy kultury kurpiowskiej zachowały się do dziś, a używane są jako dekoracje wystroju wnętrz lub zdobienia współczesnej odzieży. Produkty z motywami folkloru kurpiowskiego dostępne są w sklepie folkownia.pl.

    „Górale  to  jedyne w swoim  rodzaju  społeczeństwo,  które  nosi w sobie znamiona wielkiej polskiej tradycji, tak wielkiej, że trzeba ażeby ona trwała nadal, ażeby żaden obyczaj, żaden styl i moda współczesności tej wielkiej podhalańskiej tradycji nie zniszczyły i nie wyparły.” – Jan Paweł II.

    W kultywowanej z pokolenia na pokolenie tradycji podhalańskiej wciąż żywa jest góralska sztuka ludowa. Folklor podhalański to artystyczne wyroby rzemieślnicze z drewna, metalu, skóry i wełny. To również charakterystyczne chaty o spadzistych dachach, malarstwo na szkle, a przede wszystkim stroje góralskie.

    Na strój męski składają się białe spodnie z haftami przy pasie i pomponami nad kostkami, biała koszula ze spinką na przodzie, skórzany serdak, biała cucha z haftem i kolorową lamówką. Nieodłącznym elementem jest kapelusz o okrągłym rondzie z paskiem i piórkiem, szeroki pas z ćwiekami zapinany na długie sprzączki, skórzane kierpce wiązane rzemykami. Strój kobiecy stanowią kolorowa spódnica w kwiaty, haftowany gorset z aksamitu, haftowana biała koszula, kwiecista chusta, kierpce skórzane wiązane nawłokami i czerwone korale.

    Strój podhalański cechuje bogate zdobnictwo, którego najważniejszym elementem jest haft. Biały i dziurkowany stosowany jest w koszulach, natomiast kolorowy na spodniach, cuchach, kożuchach, serdakach, spódnicach i gorsetach – wyszywanych dodatkowo koralikami i cekinami. Wśród haftowanych wzorów widnieją motywy roślinne i kwiatowe (szczególnie szarotka i róża), kohuty i parzenice (inaczej gruski) zdobiące spodnie męskie z przodu na biodrach.

     Przywiązanie do tradycji podhalańskiej w społeczności góralskiej czyni tamtejszą kulturę ludową znaną na terenie całego kraju. Wyroby oparte o góralską sztukę ludową i zdobnictwo podhalańskie są częścią asortymentu sklepu folkownia.pl.

     „Do żniwa tak kobiety, jak i mężczyźni ubierają się czysto; parobcy i dziewki przystrajają głowy w kwiaty” – tak Oskar Kolberg opisywał ludową kulturę ziemi łowickiej, która wyrosła z zamiłowania do przyrody, szczególnie tej z okresu wiosenno-letniego. Zamiłowanie to oddają intensywne kolory, motywy roślinno-kwiatowe, wzory imitujące lasy czy scenki obrazujące codzienne życie wsi. Stanowią one ważny element zdobniczy zarówno dzieł sztuki ludowej, jak i wyrobów rękodzielniczych. 

    Sztuka łowicka to przypominające dzieła artystyczne sprzęty codziennego użytku oraz ścienne dekoracje zdobiące wnętrza izb. Stoły, ławy, krzesła, kredensy, łóżka, kołyski, skrzynie upiększano malowaniami i rzeźbionymi motywami. Na ścianach i stropach przyklejano okrągłe ażurowe gwiozdy, prostokątne kodry o układzie poziomym lub pionowe podwójne pasy tasiemki łączonej w górnej części rozetą.

   Spośród wyrobów rękodzielniczych szczególne miejsce w kulturze łowickiej zajmują wielobarwne tkaniny, kwieciste hafty i wyszycia koralikowe. Z ręcznie tkanych pasiaków szyto zapaski, spódnice i kaftany, a nawet spodnie mieniące się wieloma kolorami, wśród których dominowały czerwony, zielony, żółty i granatowy. Stroje bogato zdobiono haftami w formie kwiecistych ornamentów uzupełnianych lśniącymi koralikami.

     Kultura łowicka, kiedyś zapomniana, obecnie przeżywa swój renesans. Kolorowe pasy i  kwieciste hafty coraz częściej są ozdobą elementów wystroju wnętrz i współczesnej odzieży. Odwiedź sklep z rękodziełem folkownia.pl i poznaj najpiękniejsze wytwory folkloru łowickiego.